Wat een feestjaar ter ere van Panamarenko moest worden, is helaas anders uitgedraaid. Het werd een huldetentoonstelling, zonder de bezieler die net zijn 80e verjaardag niet gehaald heeft.
Ik deel graag enkele fragmenten uit mijn speech om de herinnering levend te houden.
Als weinig anderen staat Panamarenko voor de artistieke vrijplaats Antwerpen die Antwerpen altijd is geweest en Antwerpen vooral moet blijven. Toen landelijk en provinciaal Vlaanderen nog in een diepe slaap waren gehuld, kwam de revolutionaire, rebelse en tegendraadse spirit van de jaren zestig in Antwerpen tot leven.
Al in 1965 ging op de Groenplaats in hartje Antwerpen de happening Bezette Stad door. Een knipoog naar onze avant-garde dichter Paul van Ostaijen. Een vuist van het zotte geweld van Panamarenko en zijn medestanders naar het artistieke establishment. Een gebalde vuist naar de opmars van beton en woontorens in en om Antwerpen. Een treurmars voor het verdwijnen van de volksbuurten en cafés voor Jan en Alleman.
Panamarenko, geboren en getogen in de Seefhoek, kende de gevoeligheden en de zorgen van de volkse sinjoor maar al te goed. Tussen vreemde vogels en eenvoudige duiven kwam hij thuis. Hoog boven dat grootstadse gewriemel torende één monument. Niet de OLV Kathedraal, ook niet de Boerentoren. Maar wel zijn moeder met wie hij samen een huis in de Biekorfstraat betrok. Een iconische locatie in de spannende geschiedenis en de evolutie, revolutie van de beeldende kunst in Antwerpen.
Het pand in kwestie wordt momenteel met de grootst mogelijk zorg gerestaureerd. Maar iedereen die er een keer is geweest, vergeet de aanblik van de volgestouwde kamers waar het werk van Panamarenko is geboren nooit meer. Een papegaai maakt het onvergetelijke beeld compleet.
Dat Panamarenko in een Antwerpse volksbuurt wortelt, betekent geenszins dat de Leien een fysieke, artistieke en intellectuele buitengrens waren. Integendeel. Van bij zijn vliegende start maakt Panamarenko deel uit van een bredere, bonte bende kunstenaars die overal in Europa en in de wereld flink aan de bomen schudden.
De legendarische Antwerpse galerij Wide White Space Gallery, aangestuurd door de even legendarische Anny De Decker heeft een niet onbelangrijk aandeel in de opmars, de coaching en de aanzwellende reputatie van Panamerenko. Zowel artistiek, commercieel, museaal als internationaal.
Al in 1967 – nog altijd één jaar voor de heftige turbulenties van Mei 68 – stelt Panamerenko in de Wide White Space Gallery tentoon met kleppers van het kaliber Beuys, Broodthaers, Christo, Klein, Spoerri en Richter. Allemaal namen die in het lexicon van de moderne, actuele en hedendaagse kunst gebeitelde
- referentie
- toetssteen
- anker
- en oriëntatiepunt zullen blijven.
Dat ook onze Antwerpse Panamarenko in deze rij thuishoort, doet elke sinjoor van fierheid glimmen.
Over het Sint-Jansplein waakt één van de mooiste sculpturen die aan het creatieve brein van Panamarenko zijn ontsproten. Pepto Bismo is meer dan een eyecatcher. Pepto Bismo is een eyeopener.
Pepto Bismo is op een kruispunt van vele werelden, talen, culturen, religies en nationaliteiten geland. Of hij is klaar om op te stijgen, zichzelf te overtreffen, de wereld, de kosmos en de sterren te verkennen.
Dat is zo mooi aan het werk van Panamarenko. Hij opent ons de ogen, leert ons anders kijken, brengt onze fantasie op hol.
Wie naar het werk van Panamarenko kijkt, voelt zich opnieuw dat onbevangen kind dat met kleurpotlood, schaar en papier grootse dromen vorm probeert te geven.
- Panamarenko zwemt, duikt en vliegt.
- Panamarenko tart de wetten van de zwaartekracht.
- Panamarenko blijft niet bij de pakken en onopgeloste vragen zitten.
- Panamarenko maakt zich los van de beperkende en beklemmende realiteit van elke dag.
- Panamarenko stijgt boven zichzelf uit. (een betrachting die we allemaal zouden moeten hebben, een oefening die we allemaal moeten durven maken)
Deze prachtige huldetentoonstelling is het werk van velen. Het is Campo & Campo gelukt grote en kleine verzamelaars, galerijen, musea, mecenassen en een stoet van gulle sponsors mee te nemen in het inspirerende Panamarenko-verhaal.
Deze indrukwekkende tentoonstelling die leven en werk van Panamarenko recht doet, verdient het door (zeer) velen te worden bezocht. Ik dank de kunsten- en veilingenfamilie Campo en alle andere enthousiaste actoren voor de energie, de visie en de werklust waarmee deze hommage aan een ons veel te vroeg ontvallen Antwerps wonderkind is tot stand is gekomen.
Nabilla Ait Daoud 